Nacen nunha época inestable coa primeira guerra mundial, a revolución soviética, o crack do 29... e na que houbo unha gran radicalización social con ideoloxías como o marxismo, o anarquismo ou os nacismos.
A vangarda é un conxunto de movementos artísticos europeos (1910-1930), con afán de ruptura con todo o anterior que se aplica a todos os campos estéticos: pintura, escultura, música, literatura...
As características dos chamados ismos foron principalmente a loita contra a tradición, a confrontación coa burguesía, a provocación e o antirracionalismo ou irracionalismo (inventiva, experimentación...). Polo que aparecen novas temáticas (soños, máquinas...) e técnicas (supresión da puntuación, eliminación da sintaxe, caligramas...).
As principais vangardas internacionais foron abundantes e pouco duradeiras:
*Expresionismo:
Estaba en contra do naturalismo e do impresionismo, atacaba á burguesía e ao materialismo, reivindicaba o home primixenio e exaltaba o irracional do instinto. É moi pesimista e a súa linguaxe é agresiva e grotesca. Foi o denominado “arte dexenerado” e algunhas persoas destacadas deste ismo foron: Kandinsky, Kokoschka, Kafka...
*Ultraísmo:
O primeiro manifesto publicouse na revista Grecia. Alónxase do sentimentalismo e prima a imaxe e a metáfora e innovan na tipografía empregando espazo sen branco e quitando os signos de puntuación. Os literatos máis destacados foron: Cansinos Assens, Borges...
*Creacionismo:
O poeta chileno Vicente Huidobro
Deste xeito, o poema é unha realidade autónoma froito da intelixencia (ao contrario do surrealismo), servíndose para isto dos xogos de palabras e mais das imaxes fundamentadas nunha relación arbitraria.
*Surrealismo:
Iníciase en Francia coa superación do dadaísmo. Opoñíase á cultura tradicional burguesa. Buscaba a liberación do home dando vía libre ás manifestacións do subconsciente como a loucura, a hipnose...
Estivo influenciado pola psicanálise de Freud: primacía do soño, o inconsciente...
*Dadaísmo:
É unha das vangardas máis radicais que se revela contra a lóxica e a racionalidade. Tristán Tzara é un dos autores máis representativos.
*Futurismo:
Iníciase coa publicación dun manifesto de Marinetti. Exalta todo o excluído das artes suprimindo adxectivos e adverbios como os coches, a industria...
En Galicia as vangardas son un movemento tardío que chegan grazas ao grupo “Nós” , especialmente a V Risco, que será quen informe a Manuel Antonio dos “ismos” europeos e trate de orientalo.
As vangardas en Galicia: O grupo Nós co su labor restaurador da nosa cultura a súa visión universalizadora é quen abre as portas á incorporación das vangardas á literatura galega. Especialmente Risco, que será quen informe a Manuel Antonio dos “ismos” europeos e trate de orientalo.
Os vangardistas galegos son mozos nacidos arredor do ano 1900 que reciben tamé o nome de Xeración do 22, do 25 e os novecentistas. Supoñen unha ruptura e actitude crítica coa poesía anterior: coa tradición de sentimentalismo (saudade, bágoas, queixas), folclorismo (romarías, costumes, rural) e paisaxismo do século XIX, e por primeira vez hay unha integración na poesía europea. ¡Máis alá! foi un manifesto das vangardas galegas e danse a coñecer en revistas como Nós, A Nosa Terra, Alfar, Ronsel, Papel de Cor, Resol, Yunque, Cristal...
Os movementos especificamente galegos ou ismos autóctonos foron principalmente:
*Neotrobadorismo:
A aparición desta corrente xorde grazas á edición do Cancioneiro de Ajuda e ás publicacións de cantigas medievais de José Joaquim Nunes.
Os autores representativos son:
Bouza Brey con Nao senlleira
A. Cunqueiro con Cantiga nova que se chama riveira ou Dona do corpo delgado.
E un dos continuadores Xosé María Álvarez Blázquez.
*Hilozoísmo:
Foi o movemento poético de máis éxito na época, con multitude de seguidores. Foi unha vangarda tradicionalista. O seu fundador foi Luís Amado Carballo e os seus antecendentes foron Rosalía, Noriega Varela, R. Cabanillas...
A literatura de A. Carballo baseábase na rima asonante, no cromatismo, no cosmopolitismo lingüístico...
As súas principais obras son Proel e O galo
Cabe destacar a Eduardo Blanco Amor como continuador.
*Creacionismo:
Coincide globalmente co cubismo literario no valor que da ao instantaneísmo (nun só instante percibimos as cousas sen seren coordinadas) e prodúcese o fragmentarismo de imaxes. Manuel Antonio foi o principal autor creacionista da nosa literatura pero podemos achar a pegada deste movemento noutros poetas. Caracterizouse por:
- Creación dunha visión plural da realidade, a través das imaxes autónomas.
- Utilización de termos da linguaxe técnica e científica
- Escaso emprego dos signos de puntuación, o cal crea interpretacións subxectivas.
- Carencia de unidade e uniformidade espazo-temporal.
- O antisentimentalismo, mediante o cal o poeta narra obxectivamente o contado no poema.
MANUEL ANTONIO (1900-1930)
Representa o mellor autor vangardista en Galicia. É o autor do manifesto Máis Alá.
A súa obra máis relevante é De catro a catro que son follas sen data dun diario de abordo, 19 poemas estruturados como viaxe marítima (presenza do mar), case sempre de noite, simboliza a súa concepción absolutamente pesimista da vida: monótona, repetitiva, en completa soidade (como perdido no mar), e continua despedida.
A súa escrita vangardista podemos dividila en tres etapas: unha primeira de formación, unha de ruptura vangardista e unha final de retroceso. Caracterízase pola ausencia de argumento, a presenza do mar, a monotonía, soidade, simbolismo... Foi moi orixinal xa que non tivo referencias na tradición.
No hay comentarios:
Publicar un comentario